
Transport i spedycja: pojęcia i skróty, które powinieneś znać
Przedstawiamy listę najczęściej stosowanych pojęć w transporcie międzynarodowym.
O czym przeczytasz?
Transport i spedycja – przydatne pojęcia w transporcie międzynarodowym
Sprawdź pojęcia, które mają kluczowe znaczenie dla efektywnego działania przedsiębiorstw oraz redukcji kosztów, tworząc tym samym podręczny słownik dla branży TSL (transport, spedycja, logistyka), niezbędny dla każdego uczestnika łańcucha dostaw.
ADR – przewóz towarów niebezpiecznych
ADR – fr. L’ Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route, czyli międzynarodowa konwencja dotycząca drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych. Skrót potocznie określa towary, które mogą zagrażać ludziom lub środowisku tzw. towarów niebezpiecznych.
Zobacz więcej: transport ADR
AGV / Automated Guided Vehicle /
AGV – ang. Automated Guided Vehicle – zautomatyzowany pojazd transportowy, poruszający się między różnymi stanowiskami produkcyjnymi i magazynowymi bez kierowcy. Systemy takich pojazdów służą do zwiększenia wydajności, zmniejszenia uszkodzeń towarów i zmniejszenia kosztów ogólnych poprzez ograniczenie liczby pracowników wymaganych do wykonania pracy.
AMS / Automated Manifest System /
AMS – Automated Manifest System czyli “24 – HOUR RULE”, automatyczny system zgłaszania danych przy eksporcie do USA;
AS/RS / Automated Storage and Retrieval System /
AS/RS – ang. Automated Storage and Retrieval System – składa się z kilku różnych sterowanych komputerowo systemów do automatycznego umieszczania i pobierania ładunków z określonych miejsc składowania.
BAF / Bunker Adjustment Factor /
BAF / Bunker Adjustment Factor / to zmienny dodatek paliwowy, czyli dodatek do podstawowej stawki frachtu morskiego, ustalany raz na jakiś czas (np. na miesiąc) przez armatorów / przewoźników w celu wyrównania ewentualnych strat wynikających ze zmian na rynku paliw;
BUC/ Bunker Contribution/ – patrz BAF
Bill of Lading / B/L /
Bill of Lading / B/L / czyli konosament morski list przewozowy;
CAF / Currency Adjustment Factor /
CAF / Currency Adjustment Factor / to zmienny dodatek walutowy, czyli dodatek do podstawowej stawki frachtu morskiego, ustalany raz na jakiś czas (np. na miesiąc) w celu wyrównania ewentualnych strat wynikających ze zmian na rynku walut;
CAM/ China Customs Advanced Manifest /
CAM/ China Customs Advanced Manifest / to system manifestowania przesyłek w Chinach
CBM / Cubic Meter /
CBM /Cubic Meter / – oznacza metry sześcienne [m3]
Zobacz również: CBM i LDM – porównanie
CMR / drogowy list przewozowy /
CMR – znormalizowany list przewozowy CMR, który jest używany w przesyłkach drogowych od 1958 roku. Dokument jest uznawany niemal we wszystkich krajach europejskich, a także w niektórych krajach Azji i Afryki Północnej. We wszystkich uczestniczących krajach dokument ten jest obowiązkowy i prawnie wiążący dla przesyłek drogowych.
Zobacz więcej: list przewozowy CMR
COC / Carriers Owned Containers /
COC – ang. Carriers Owned Containers – kontenery używane do transportu, będące własnością przewoźnika.
COO
COO – dokument stosowany w handlu międzynarodowym, który potwierdza pochodzenie importowanego towaru, czyli miejsca w którym został on wyprodukowany i/lub przetworzony.
Cross docking
Cross docking – inaczej interdokowanie polega na dystrybucji towaru za pomocą różnych środków transportu, takich jak lądowy, lotniczy i morski, ale z pominięciem etapu magazynowania.
Demurrage & Detention / Dem & Det /
Opłaty z tytułu demurrage obejmują okres po upływie czasu wolnego do podjęcia kontenera z portu. Opłaty z tytułu detention obejmują okres od momentu podjęcia do zdania pustego kontenera do portu. Długość okresu wolnego od demurrage i detention może być różna, uzależniona jest od warunków oferowanych przez armatorów i wynika z zapisu w taryfach armatorskich, jak i indywidualnych warunków umowy z armatorami.
Dokument EUR 1
Dokument EUR.1 jest świadectwem przewozowym, właściwym dla stosowania obniżonych stawek celnych, także zawieszonych lub ustanowionych w ramach traktatowych kontyngentów taryfowych;
Dokument celny SAD
Dokument celny SAD czyli Jednolity Dokument Administracyjny obowiązuje wyłącznie w przypadku importu i eksportu towarów z/do krajów trzecich, tj. nie należących do Unii Europejskiej;
Dokument T1
Dokument T1 – dokument zapewniający widoczność ilości i wartości towaru podczas transportu pomiędzy dwoma urzędami celnymi.
Dokument celny T2L
Dokument celny T2L – dokument potwierdzający wspólnotowy status towarów;
EBS / Emergency Bunker Surcharge /
EBS / Emergency Bunker Surcharge /– dopłata do frachtu mająca na celu zniwelowanie wahań cen ropy naftowej;
ETA, ETS i ETD
E.T.A. / ETA / Estimated Time of Arrival /– przewidywany termin wejścia statku do portu; skrót używany w rozkładach rejsów statków;
E.T.S. / ETS / Estimated Time of Sail / lub E.T.D. / ETD / Estimated Time of Departure / – przewidywany termin wyjścia statku z portu;
Zobacz również: ETA i ETD – co warto wiedzieć
Pobierz słownik pojęć w transporcie międzynarodowym
FCL / Full Container Load /
FCL / Full Container Load /– przesyłka pełnokontenerowa, gdy jeden klient wykupuje całą pojemność kontenera dla swojego towaru;
FT/FTR / Flat Rack /
FT/FTR (ang. flat rack) – płaskie platformy do przewozu ponadgabarytów, czyli ładunków out of gauge (OOG).
Zobacz więcej: kontener typu flat rack
FTL / Full Truck Load /
FTL – ang. Full Truck Load – ładunek całopojazdowy. Polega na załadowaniu samochodu ciężarowego w całości, tylko jednym rodzajem ładunku.
Zobacz również: transport FTL
Fumigacja
Fumigacja (z łac. fumigatio – dymienie) lub inaczej gazowanie to usługa polegająca na skutecznej likwidacji wszelkich niepożądanych szkodników za pomocą środków chemicznych zwanych fumigantami. Przy odpowiedniej temperaturze i ciśnieniu środki te przechodzą w stan gazowy, co umożliwia im swobodne przenikanie przez produkty i materiały w celu eliminacji szkodliwych organizmów.
Incoterms / International Commercial Terms /
Incoterms – International Commercial Terms, to zbiór międzynarodowych reguł handlowych, które ujednolicają i standaryzują zasady dotyczące międzynarodowych transakcji handlowych, a także określają odpowiedzialność i obowiązki zarówno sprzedawcy, jak i kupującego.
LDM / loading meter /
LDM (ang. loading meter) czyli metry ładowne. Metr powierzchni ładunkowej w przekroju poprzecznym naczepy lub innego pojazdu służącego do przewozu towaru. 1LDM = 2,4m x 1m =2,4 m2. Uwaga: nie należy mylić metra ładunkowego z metrem bieżącym lub kwadratowym.
Zobacz również: LDM i CBM – porównanie
LCL / Less than Container Load /
LCL / Less than Container Load /– przesyłka drobnicowa przesyłana wspólnie z przesyłkami innych klientów w jednym kontenerze, tzw. zbiorczym; w transporcie morskim, inaczej niż w drogowym, 1 cbm przyrównywany jest do 1 tony i w oparciu o to porównanie liczona jest stawka frachtowa za przesyłkę;
Zobacz również: transport LCL
LTL / Less than Truck Load /
LTL – ang. Less than Truck Load – określenie używane w transporcie drogowym. Oznacza ładunek drobnicowy, który nie wypełnia całej pojemności naczepy. W sektorze transportu, spedycji i logistyki, dostosowywanie usług do potrzeb różnych segmentów rynku jest kluczowe, aby sprostać zróżnicowanym wymaganiom zarówno małych firm, jak i dużych korporacji.
Zobacz więcej: Transport LTL
Konosament spedytorski
HBL / HOUSE BILL OF LADING / B/L – Jest to tzw. konosament spedytorski, który został wydany przez spedytora. Gdy towar zostanie przekazany spedytorowi po niezbędnych formalnościach celnych, to właśnie on ma zajmować się jego zarządzaniem i przekazywaniem dalej. Nadawca nie musi się już niczym przejmować. Dokument HBL jest dokumentem zbywalnym i dotyczy konkretnego przewożonego ładunku określanego w morskim liście przewozowym. Musi zostać wydany zgodnie z przyjętymi normami i zasadami, aby można było go uznać za ważny w świetne prawa dokument.
Należy podkreślić, że HBL jest dokumentem wystawianym przez spedytora w momencie, w którym otrzyma on towar od nadawcy. Zobowiązuje się on na podstawie HBL do przekazania towaru do miejsca przeznaczenia.
Zobacz więcej: Konosament – morski list przewozowy
MBL / MASTER BILL OF LOADING / – Raz wystawiony MBL obowiązuje na całej trasie dostawy towaru. Nie potrzebne jest wprowadzanie w MBL żadnych dodatkowych zmian. Określa się tu nadawcę jako spedytora, którego głównym zadaniem jest dostarczenie towaru do głównego przewoźnika, a następnie do odbiorcy.
Warto podkreślić, że MBL to dokument, który wystawiany jest bezpośrednio przez głównego przewoźnika towaru po jego otrzymaniu, a więc odmiennie niż w przypadku HBL, gdzie to spedytor wystawia taki dokument i przekazuje go głównemu przewoźnikowi. To właśnie jest główna różnica między MBL a HBL.
OT / Open Top /
OT (ang. open top container) – kontener, który posiada otwartą górę objętą plandeką, zamiast stałego dachu.
Zobacz również: Kontener morski – rodzaje kontenerów morskich i ich specyfikacja

Pozostałe pojęcia z zakresu: transport, spedycja, logistyka
- AFT – (ang. at or towards the stern or rear of a ship) – na lub w kierunku rufy lub tyłu statku
- CNEE (Consignee) – Klient
- SOC – ang. Shipper’s Owned Container – „kontener należący do nadawcy”, jest własnością osoby fizycznej lub firmy i jest używany do wysyłania ładunków na duże odległości.
- ISF / Importer Security Filing/, REGULACJA 10 + 2 – obowiązek zgłaszania ISF mają importerzy w USA na podstawie danych podanych przez eksportera;
- ISPS / International Ship & Port Facility Security fee /– opłata pobierana przez wszystkich armatorów oraz porty morskie w związku z nałożonym obowiązkiem podniesienia ogólnego poziomu bezpieczeństwa w portach i w żegludze;
- LWS / Low Water Surcharge / – dodatek frachtowy związany z niskim poziomem wód w rzekach;
- MM – przesunięcie międzymagazynowe.
- PCS / Panama Canal Surcharge / –dodatek frachtowy w przypadku transportu via Kanał Panamski;
- P.O.L. / POL / Port Of Loading / – port załadunku;
- P.O.D. / POD / Port Of Discharge /– port wyładunku;
- PSS / Peak Season Surcharge /– okresowy dodatek sezonowy wprowadzany w momentach, gdy na danym rynku frachtowym popyt na fracht rośnie, a armatorzy nie mają możliwości podwyższenia podstawowych stawek frachtowych, ponieważ zostały one ustalone np. na cały kwartał;
- PRS / Piracy Risk Surcharge / – tzw. dodatek antypiracki, dotyczący zapewnienia bezpieczeństwa na wodach Zatoki Adeńskiej;
- RF – kontener typu chłodnia;
- Sea Waybill– konosament ekspresowy; wystawiany w jednym egzemplarzu; nie jest wymagana prezentacja oryginału armatorowi / spedytorowi, aby „zwolnił” towar odbiorcy;
- SHPR (Shipper) – Załadowca, podmiot eksportujący towar.
- SOC / S.O.C. – Shipper Own Container / kontener zaladowcy;
- SPMT – (ang. self propelled modular transporter) – transporter z platformą o dużym zestawie kół, służy do transportu ponadgabarytów (ładunki do 15 000 ton).
- STF / Suez Transit Fee / – opłata za transport przez Kanał Sueski;
- Strata sztauerska – jest nieodłączną stratą przestrzeni ładunkowej, spowodowaną tym, że pomiędzy poszczególnymi ładunkami zawsze pozostaje pewna wolna przestrzeń. Wielkość tej straty zależy od różnych czynników, takich jak rozmiar ładunków, ich kształt, jednolitość kształtu oraz obecność przeszkód w ładowni statku;
- TBA – (ang. „to be agreed”) – do uzgodnienia, skróty ten występuje w rozkładach połączeń liniowych i jest stosowany, gdy zawinięcie statku do portu lub jego data przypłynięcia wymagają wcześniejszego potwierdzenia przez armatora;
- TBC – (ang. „to be confirmed”) – do potwierdzenia, skrót wykorzystywany jak TBA;
- TEU (ang. twenty feet equivalent unit) – jednostka pojemności używana często w odniesieniu do portów i statków, jest równoważna objętości kontenera o długości 20 stóp.
- TSL – Transport – Spedycja – Logistyka. Skrót opisujący branżę transportową w Polsce.
- THC / Terminal Handling Charges / – koszty portowe / terminalowe – opłaty związane z przeładunkiem kontenera w porcie, rozformowaniem, złożeniem towaru na magazyn oraz przeładunkiem na samochód; w porcie kraju nadania, jak i przeznaczenia; składają się na tę opłatę różne koszty częściowe za poszczególne operacje wykonywane w portach / na terminalach;
- Tonokilometr – masa ładunku przewożonego na odległość. 10 ton przewożonych ładunków na 2 km równa się 20 ton na kilometr.
- TT / Transit Time / – przewidywany czas transportu;
- W / M – waga / miara – 1 cbm / 1 tona– do obliczenia frachtu wybiera się wartość większą / liczbę ton lub metrów sześciennych / i mnoży ją przez podaną stawkę; jeżeli obliczony fracht jest niższy od stawki minimalnej, należy przyjąć stawkę minimum;
- WRS / War Risk Surcharge /– dodatek frachtowy pobierany za ryzyko wojenne;
- Współczynnik przestrzenności określa jaką przestrzeń zajmuje jednostka wagowa danego ładunku. Jako jednostkę wagową przyjmuje się najczęściej 1 tonę metryczną lub 1 tonę angielską a objętość wyraża się w metrach sześciennych lub stopach angielskich;
- WZ – wydanie na zewnątrz. Dokument WZ jest bardzo często używanym pokwitowaniem na magazynach. Stosuje się go w momencie wydawania towaru z przedsiębiorstwa (stąd nazwa wydanie materiałów na zewnątrz).
- V.A.T.O.S.– valid at the time of shipment / dotyczy dodatków do frachtu morskiego /;
- VGM kontenera – zweryfikowana masa kontenera
- SI/ Shipping Instruction/ – Instrukcje konosamentowe wysyłane przez spedytora do armatora w celu wystawienia BL
- CUT OFF – Termin w jakim trzeba np. dostarczyć kontener do portu albo zrobić SI
Branża TSL w Polsce: inne przydatne materiały
Charakterystycznym dla branży TSL jest używanie pojęć międzynarodowych (anglojęzycznych). By dla wszystkich pozostały zrozumiałe, szybko zaczęto używać powszechnie znanych skrótów, których znajomość okaże się niezbędna podczas organizacji Twego transportu. Polski rynek usług TSL dynamicznie się rozwija, a Polska jest liderem w tej branży w Unii Europejskiej. Znaczący wzrost rynku usług TSL nastąpił po przystąpieniu Polski do UE, co przyczyniło się do wzrostu przewozów i pozycji polskich firm transportowych oraz logistycznych na arenie europejskiej.